Ергә экологик һәләкәт янаймы?

Кире ҡайтмау нөктәһе: глобаль йылыныуҙың дауам итеүе нимә менән тамамланасаҡ?

Германиялағы Потсдам университеты ғалимдары климат үҙгәрештәренең төрлө сценарийҙарын моделләштерә. Баҡтиһәң, бер нисә быуаттан һуң Ер экосистемаларҙың кире ҡайтарылмаҫлыҡ емерелеүе һәм парник эффектының лавина рәүешендә көсәйеүе ихтималлығы юғары булыуы ихтимал. Алынған мәғлүмәттәргә ярашлы, глобаль йылыныуҙың ағымдағы темптарын һаҡлап, экосистемаларҙың кире ҡайтарылмаҫлыҡ тарҡалыуына килтергән климат үҙгәрештәренең дүрт «критик нөктәһенең» береһен генә булһа ла киҫеп үтеү ихтималлығы 2300 йылға 45 процентҡа етергә мөмкин. Уларға Атлантик океан ағымдарының төп системаһының коллапсы, Амазонка тропик урмандарының емерелеүе, Гренландияның боҙ ҡалҡанының иреүе, шулай уҡ Көнбайыш-Антарктика боҙ ҡалҡанының емерелеүе инә. Ғалимдар Атлантика ағымдары системаһы 2050 йылға емерелеүе ихтимал тип иҫкәртә, Ә Гренландияның боҙ ҡалҡаны, ҡайһы бер мәғлүмәттәр буйынса, киҫкен нөктәне киҫеп үткән һәм тарҡалыу алдында тора. Амазонканың тропик урмандары ла углекислый газды йотоу һәләтен юғалта һәм уны бүлеп сығара башлай, шуның менән парник эффектын көсәйтә. Тикшеренеү авторҙары экосистемаларҙың емерелеү хәүефе температураның индустриаль дәүергә тиклемге кимәлгә ҡарағанда 1,5°C күтәрелеүе менән ҡырҡа арта тип таба, йәғни температура тотороҡланһа һәм Ер атмосфераһына зарарлы ташландыҡтар туҡтаһа, инде яһалған аҙымдарҙың эҙемтәләре кире ҡайтарылмаҫлыҡ булыуы ихтимал. Ғалимдар был эффектты домино менән сағыштыра, бер һөйәк башҡаларҙың ҡолауына сәбәпсе була ала.

Шуға ҡарамаҫтан, хатта бик үк тотороҡло булмаған фараздарға ҡарамаҫтан, 2100 йылға парник газдарының нуль сығарылышына өлгәшеү глобаль йылыныу эҙемтәләрен кәметеү һәм экосистемаларҙы һаҡлау өсөн бик мөһим — ерҙәге күп күҙәнәкле тормоштоң планета масштабындағы экологик һәләкәтте кисереп сығыу мөмкинлеге бик аҙ.